Ngày 19/8, đồng chí Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng đoàn Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đã chủ trì phiên họp của Lãnh đạo Quốc hội cho ý kiến đối với dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi).

 

    Theo báo cáo tại buổi làm việc, hiện nay, hệ thống Tòa án đang đứng trước những thách thức lớn như: Yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, trách nhiệm ngày càng lớn; số lượng vụ việc phải giải quyết ngày càng tăng, với tính chất ngày càng đa dạng, phức tạp; nhiệm vụ thực hiện các cam kết quốc tế, giải quyết vụ việc có yếu tố nước ngoài phát sinh nhiều vấn đề mới.

 

    Thực trạng đó đang đặt ra yêu cầu phải nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng Tòa án điện tử. Do vậy, phải xây dựng hành lang pháp lý phù hợp thông qua việc sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, pháp luật liên quan và bố trí các điều kiện bảo đảm để các Tòa án hoàn thành nhiệm vụ. Từ đó, nâng cao vị thế, uy tín, tạo điều kiện để Tòa án Việt Nam phát triển tiệm cận với trình . Các chủ trương lớn nêu trên là những định hướng, chỉ đạo quan trọng, đặt ra yêu cầu phải sửa đổi Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 theo Chiến lược cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Cùng với đó, qua tổng kết 08 năm thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 cho thấy bên cạnh những thành tựu đạt được, còn tồn tại những vướng mắc, bất cập và chưa hợp lý.

Toàn cảnh Phiên họp

    Dự thảo Luật kế thừa những thành tựu, quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 còn phù hợp, đồng thời, sửa đổi, bổ sung nhiều quy định nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn mới, tập trung vào những nội dung lớn như: Quy định nội hàm quyền tư pháp; Về nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án; Hoàn thiện tổ chức bộ máy của Tòa án; Đổi mới và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Tòa án; Thành lập Hội đồng Tư pháp quốc gia trên cơ sở bổ sung chức năng, nhiệm vụ, thành phần của Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia để bảo đảm độc lập tư pháp; Đổi mới chế định nhân dân tham gia xét xử.

 

    Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đặt ra mục tiêu “hoàn thành cơ bản việc xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của tổ chức, cá nhân” mà trọng tâm là “đẩy mạnh cải cách tư pháp, bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật” và đề ra nhiều nhiệm vụ, giải pháp quan trọng liên quan đến tổ chức của Tòa án nhân dân - một trong những nội dung trụ cột của hoàn thiện Nhà nước pháp quyền là cải cách tư pháp. Nội dung trọng yếu của cải cách tư pháp tập trung vào các nhiệm vụ để đổi mới tổ chức, hoạt động của hệ thống Tòa án các cấp.

 

    Về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội đánh giá cao sự khẩn trương, tích cực, chủ động của Tòa án nhân dân tối cao trong công tác chuẩn bị xây dựng dự án luật. Tòa án nhân dân tối cao đã thực hiện nhiều hoạt động như: Tiến hành tổng kết việc thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014; đánh giá tác động các chính sách đề xuất xây dựng dự án luật; tổ chức Hội nghị toàn quốc Chánh án Tòa án 4 cấp; tổ chức các hội nghị tại 3 miền lấy ý kiến về dự thảo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi); tổ chức nhiều hội thảo, lấy ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học.

 

    Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Tòa án nhân dân tối cao cần quán triệt, bám sát các chủ trương lớn về cải cách tư pháp đó là nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết số 27 của Trung ương. Trong đó căn cứ vào Hiến pháp năm 2013 để tiếp tục rà soát và thể chế hóa, cụ thể hóa trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi). Theo Chủ tịch Quốc hội, Tòa án nhân dân là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp trong Nhà nước pháp quyền, được tổ chức và hoạt động trên nguyên tắc quyền lực là thống nhất, có sự phân công, phối hợp chặt chẽ và kiểm soát hiệu quả việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Xây dựng một nền tư pháp chuyên nghiệp, trong đó, tòa án là trung tâm, xét xử là trọng tâm và tranh tụng là đột phá. Bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, các nội dung cải cách tư pháp có nhiều vấn đề lớn liên quan mật thiết đến việc thể chế hóa đầy đủ các nguyên tắc hiến định đặc thù trong tổ chức và hoạt động bộ máy Nhà nước nói chung và các nguyên tắc hiến định đặc thù trong tổ chức hoạt động của Tòa án nhân dân nói riêng.