Sau 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTUBTƯMTTQVN, ngày 15/6/2017 quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên ngày càng đi vào chiều sâu, cụ thể hơn, chặt chẽ hơn, phát huy hiệu quả thiết thực, được cấp ủy, chính quyền ghi nhận, đánh giá cao. Vị trí, vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp ngày càng được khẳng định, phát huy trong hệ thống chính trị và đời sống xã hội.

 

    Giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc là một hoạt động cơ bản của Mặt trận Tổ quốc. Giám sát quy định ở trong Hiến pháp nhưng phản biện xã hội thì đến Quyết định số 217-QĐ/TW mới nêu rõ là một nhiệm vụ quan trọng của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức thành viên trong tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, xây dựng hệ thống chính trị. Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, giám sát, phản biện xã hội là một hoạt động mang tính Nhân dân, tính dân chủ, tính xây dựng và tính khoa học. Tuy nhiên, trong báo cáo mới đề cập đến tính Nhân dân, một phần của tính dân chủ, do đó cần làm rõ hơn tính xây dựng và tính khoa học của hoạt động giám sát, phản biện xã hội.

Phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cho ý kiến về dự thảo Báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTUBTWMTTQVN

    Một trong những nội dung trọng tâm trong công tác giám sát, phản biện là vấn đề tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Việc triển khai thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW, trực tiếp là Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 30/10/2016, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" trong nội bộ và gần đây nhất là Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" có quy định về phản ánh, tố giác tội phạm tham nhũng, tiêu cực, vấn đề tự diễn biến, tự chuyển hóa trong nội bộ, nhất là trách nhiệm của Đảng viên và những người đứng đầu. 

 

    Từ năm 2018-2022, ở cấp Trung ương, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tiến hành giám sát 5 nội dung thông qua hình thức nghiên cứu, xem xét văn bản của cơ quan có thẩm quyền liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân và chức năng, nhiệm vụ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Các kiến nghị sau giám sát của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đều được Chính phủ trả lời hoặc chỉ đạo các bộ, ngành, liên quan khẩn trương nghiên cứu và có văn bản trả lời Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

 

    Ở các tỉnh, thành phố, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã tiến hành giám sát 60.463 cuộc; trong đó Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh giám sát 2.689 cuộc; Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp huyện giám sát 11.638 cuộc và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã giám sát 46.136 cuộc.