Một trong những bài học quan trọng được rút ra từ thực tiễn đấu tranh PCTN thời gian qua là phải đặt cuộc đấu tranh PCTN, gắn với phòng, chống tiêu cực. Điều này đã thể hiện quyết tâm chính trị của đảng ta, đồng thời cũng xác định rõ đấu tranh PCTN, TC là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách trong công tác xây dựng, chỉnh đốn đảng, thường xuyên phải tiến hành ngay, tiến hành kiên quyết, kiên trì, bền bỉ, không ngừng, không nghỉ, thực hiện thắng lợi mục tiêu ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực.

    

    Thời gian qua, nhất là từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng đến nay công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTN, TC) được tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, có bước tiến mạnh, đột phá, đạt nhiều kết quả rất quan trọng, toàn diện, rõ rệt, để lại dấu ấn tốt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, được cán bộ, đảng viên và nhân dân đồng tình, hưởng ứng, đánh giá cao⁽¹⁾, cộng đồng quốc tế ghi nhận⁽²⁾, góp phần quan trọng vào công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, hệ thống chính trị, giữ vững ổn định chính trị và phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân, nâng cao vị thế, uy tín của nước ta trên trường quốc tế⁽³⁾.

 

    Tại Phiên họp thứ 22 của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC (Ban Chỉ đạo) ngày 17/8/2022, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Trưởng Ban Chỉ đạo nhấn mạnh:  Càng đấu tranh PCTN, TC càng có thêm sự kiên trì, kinh nghiệm, càng làm bài bản và mang lại hiệu quả cao hơn; chỉ đạo xử lý vụ nào chắc vụ đó, đánh đâu trúng đó, đối tượng bị xử lý tâm phục khẩu phục. Tuy nhiên, tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác PCTN, TC giai đoạn 2012-2022 (ngày 30/6/2022), Bộ Chính trị đã đánh giá khách quan: Công tác PCTN, TC vẫn còn những hạn chế, yếu kém, đó là: Việc xây dựng, hoàn thiện thể chế có lúc, có nơi còn chậm; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về PCTN, TC có mặt còn hạn chế; chất lượng đội ngũ cán bộ, kể cả cán bộ lãnh đạo, quản lý có mặt chưa đáp ứng yêu cầu, vẫn còn tình trạng khép kín trong công tác cán bộ; việc thực hiện một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực còn mang tính hình thức, kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên nên tác dụng phòng ngừa tham nhũng chưa cao; công tác phát hiện, xử lý tham nhũng ở một số địa phương, bộ, ngành chưa có sự chuyển biến rõ nét; hiệu lực, hiệu quả giám sát của cơ quan dân cử, đại biểu dân cử, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp và nhân dân trong PCTN, TC chưa cao⁽⁴⁾.

Đại biểu dự Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Ảnh Đặng Phước)

    Bên cạnh đó, thời gian gần đây nổi lên một số vấn đề dư luận xã hội quan tâm trong đấu tranh PCTN, TC:

 

    Thứ nhất, mặc dù đã có nhiều vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực được phát hiện, xử lý; nhiều cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ diện Trung ương quản lý bị xử lý kỷ luật Đảng, kỷ luật hành chính và xử lý hình sự⁽⁵⁾, nhưng vẫn tiếp tục xảy ra nhiều vụ tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, với phương thức, thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi, có tính hệ thống, xảy ra trong các lĩnh vực nhạy cảm, chuyên môn sâu, hoạt động khép kín (như đấu thầu, đấu giá đất, thị trường chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, y tế…); diễn ra ngay cả trong điều kiện đất nước đứng trước khó khăn; có sự đan xen giữa khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước; gây thất thoát, thiệt hại đặc biệt lớn tài sản công. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng đến nay, đã khởi tố, điều tra gần 4.200 vụ án/7.572 bị can về các tội tham nhũng, chức vụ, kinh tế; xử lý kỷ luật 56 cán bộ diện Trung ương quản lý (cao hơn gấp 4 lần nhiệm kỳ XI và bằng ½ nhiệm kỳ XII); xử lý hình sự 19 trường hợp cán bộ diện Trung ương quản lý. Chỉ tính riêng từ đầu năm 2022 đến nay, cả nước đã khởi tố mới 297 vụ án/682 bị can về tội tham nhũng (tăng 153 vụ, 298 bị can so với cùng kỳ năm trước); 26 cán bộ diện Trung ương quản lý bị xử lý kỷ luật Đảng (tăng 19 trường hợp so với cùng kỳ năm trước). Điển hình như vụ án xảy ra tại Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á và các đơn vị, địa phương liên quan đã khởi tố 95 bị can; Vụ án “Đưa hối lộ; Nhận hối lộ” xảy ra tại Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao và một số cơ quan liên quan đã khởi tố 16 bị can; Vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh đã khởi tố 07 bị can; Vụ án “Thao túng thị trường chứng khoán” xảy ra tại Tập đoàn FLC và một số công ty liên quan đã khởi tố 05 bị can…

 

    Nguyên nhân chủ yếu là do: (1) Đảng, Nhà nước, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN, TC và các cấp, các ngành, địa phương tập trung chỉ đạo đẩy mạnh đấu tranh PCTN, TC, nhất là phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực với quyết tâm cao hơn, mạnh mẽ, quyết liệt, hiệu quả hơn; vì vậy, số vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực được phát hiện và xử lý sẽ tiếp tục có xu hướng tăng lên. (2) Cơ chế, chính sách, pháp luật trên một số lĩnh vực vẫn còn sơ hở, bất cập, chưa phù hợp với thực tiễn, dễ bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực, gần đây lại bộc lộ thêm trong lĩnh vực định giá, đấu giá tài sản, chứng khoán, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, y tế, đầu tư công. (3) Đất nước trong quá trình đẩy mạnh đầu tư, phát triển, thực hiện các mục tiêu đến năm 2030 và 2045 mà Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra với nhiều cơ chế, chính sách thông thoáng, đặc thù, nhất là huy động các nguồn lực phục vụ phòng, chống dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế sau đại dịch, nên dễ bị lợi dụng để tham nhũng, tiêu cực. (4) Vẫn còn một số cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý, cả cán bộ cấp cao thiếu tu dưỡng, rèn luyện, sa vào chủ nghĩa cá nhân, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, không biết sợ, vi phạm một cách ngang nhiên, thách thức kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước⁽⁶⁾.

 

    Thứ hai, qua đẩy mạnh đấu tranh PCTN, TC, một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức có biểu hiện lo ngại, làm việc cầm chừng, sợ sai, né tránh trách nhiệm, không dám làm, nhất là trong lĩnh vực y tế, đầu tư công⁽⁷⁾, ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, môi trường đầu tư, kinh doanh và lợi ích của người dân. Theo thống kê của Bộ Y tế đối với 34/63 sở y tế, 21/39 bệnh viện tuyến Trung ương và 02 bệnh viện thuộc trường đại học tại thời điểm tháng 7/2022 cho thấy, 28/34 sở y tế báo cáo có tình trạng thiếu thuốc tại địa phương; 12/21 bệnh viện Trung ương báo cáo có tình trạng thiếu thuốc tại đơn vị; 26/34 sở y tế và 15/21 bệnh viện tuyến Trung ương báo cáo có tình trạng thiếu vật tư tiêu hao, hóa chất; có 14/34 sở y tế và 8/21 bệnh viện tuyến Trung ương báo cáo có tình trạng thiếu trang thiết bị y tế⁽⁸⁾. Đối với lĩnh vực đầu tư công, tại Phiên họp thứ 14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đồng chí Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, giải ngân vốn đầu tư công hết tháng 7/2022 mới đạt gần 34,5%.