Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng: Tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Chính phủ

Ngày 18/2, tại Hà Nội, Chính phủ tổ chức Hội nghị triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước 2014-2015. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh đồng chủ trì Hội nghị.

Tham dự Hội nghị có Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải; lãnh đạo một số Bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo các địa phương, lãnh đạo các Tập đoàn, tổng công ty nhà nước...

Báo cáo tình hình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước các năm 2011-2013 và nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh đến năm 2015 của Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp cho thấy, từ năm 2011 đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều Nghị định, Quyết định, Chỉ thị về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; phân công, phân cấp thực hiện các quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ sở hữu nhà nước; thành lập mới, tổ chức lại, giải thể, phá sản doanh nghiệp; đánh giá hiệu quả hoạt động, giám sát và công khai tài chính của doanh nghiệp;...

Về tái cơ cấu và cổ phần hóa, Thủ tướng Chính phủ đã hoàn thành phê duyệt các Đề án sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2011-2015 của các Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước. 

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng

Từ năm 2011 đến hết năm 2013, cả nước đã sắp xếp được 180 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 99 doanh nghiệp và sắp xếp theo các hình thức khác 81 doanh nghiệp; tổng số doanh nghiệp cổ phần hóa từ trước đến nay là 4.065 doanh nghiệp. Qua đó, doanh nghiệp Nhà nước tập trung hơn vào những ngành, lĩnh vực, địa bàn theo chốt, quan trọng mà Nhà nước cần nắm giữ. Các doanh nghiệp được cổ phần hóa nêu trên hầu hết có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, kinh doanh đa ngành, tài chính phức tạp; việc cổ phần hóa được số doanh nghiệp này với số cổ phần chào bán gần 19 nghìn tỷ đồng là nỗ lực, cố gắng rất lớn, đáng ghi nhận.

Hầu hết các doanh nghiệp sau cổ phần hóa có tốc độ tăng trưởng khá, hoạt động hiệu quả hơn. Sự ra đời của các công ty cổ phần hóa tiếp tục làm tăng tính cạnh tranh trong nền kinh tế, thúc đẩy tái cơ cấu thị trường chứng khoán, tạo bước đổi mới trong nhận thức tư duy về quan hệ sản xuất và vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong quá trình cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, chính sách trợ cấp hỗ trợ đào tạo, đào tại lại nghề cho người lao động dôi dư do sắp xếp lại vẫn được thực hiện tốt, làm cho doanh nghiệp và người lao động yên tâm, bảo đảm được ổn định xã hội. Bên cạnh đó, các tập đoàn kinh tế, các tổng công ty nhà nước đã tích cực triển khai thực hiện Đề án tái cơ cấu được Thủ tướng Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương phê duyệt.

Công tác sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh tiếp tục đạt được những kết quả tích cực; đã chuyển hầu hết các công ty nông, lâm nghiệp thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên. Thí điểm cổ phần hóa 35 công ty, chuyển thành Ban quản lý rừng phòng hộ 91 công ty, giải thể 36 công ty. Nhiều công ty bước đầu đổi mới quản trị doanh nghiệp, phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tài sản và đất đai, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động.

Vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp tiếp tục được bảo toàn, phát triển từ 700 nghìn tỷ đồng năm 2010 lên 810 nghìn tỷ đồng năm 2011, 1.019 nghìn tỷ đồng năm 2012 (bình quân tăng 15%).

Nhiệm vụ chung tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước đến năm 2015 được xác định là: kiên quyết thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là cổ phần hóa, kể các các tập đoàn kinh tế; thoái vốn đầu tư ngoài ngành và bán phần vốn Nhà nước không cần nắm giữ theo nguyên tắc thị trường. Tách bạch nhiệm vụ sản xuất kinh doanh với nhiệm vụ chính trị, công ích. Hoàn thiện cơ chế thực hiện quyền sở hữu nhà nước đại diện chủ sở hữu nhà nước tại doanh nghiệp. Tăng cường quản lý, giám sát, kiểm tra của chủ sở hữu. Kiện toàn cán bộ quản lý, giám sát, kiểm tra chủ sở hữu. Thực hiện công khai, minh bạch kết quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước theo quy định của pháp luật...

Báo cáo tình hình tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước các năm 2011-2013 và nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh đến năm 2015 của Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp đã xác định rõ các nhiệm vụ cụ thể trong tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước đến năm 2015.

Theo đó, xác định cần sớm ban hành các quy định về quản lý, kiểm tra, giám sát tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước; giám sát, kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật; giám sát, kiểm tra việc thực hiện chiến lược, kế hoạch; số lượng, bổ nhiệm, thi tuyển cán bộ quản lý chủ chốt; hoạt động của người đại diện theo ủy quyền đối với phần vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp... Ban hành tiêu chí phân loại doanh nghiệp theo Kết luận số 50-KL/TW của Trung ương làm căn cứ để tiếp tục rà soát, phân loại 949 doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài hiện có.

Theo các Đề án đã phê duyệt, do 3 năm 2011-2013 đạt thấp nên số doanh nghiệp cổ phần hóa còn lại trong 2 năm 2014-2015 là 432 doanh nghiệp, bình quân mỗi năm 216 doanh nghiệp. Đây là nhiệm vụ to lớn, phức tạp, quan trọng nhất trong tái cơ cấu, cần đặc biệt quan tâm, có những giải pháp mới, đột phá, dồn sức thực hiện để có được kết quả rõ rệt.

Đẩy mạnh thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước đạt tổng số gần 22 nghìn tỷ đồng đã xác định. Sớm ban hành Nghị quyết của Chính phủ làm cơ cở để thực hiện; giải quyết cho được những vướng mắc trong thoái vốn. Xây dựng lộ trình chặt chẽ, khả thi để thoái những khoản đầu tư không hiệu quả. Thực hiện sắp xếp doanh nghiệp nhà nước theo ngành, lĩnh vực không phân biệt cấp, cơ quan quản lý, trước mắt đối với ngành công nghiệp, thương mại, giao thông, xây dựng.

Doanh nghiệp nhà nước phải áp dụng các chuẩn mực quản trị kinh doanh hiện đại có hiệu quả cao, hoàn thiện hệ thống quy chế quản lý nội bộ. Tăng cường công tác cán bộ, nâng cao kỷ luật chấp hành pháp luật, kỷ cương trong quản lý, điều hành. Đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ vào sản xuất kinh doanh, quản lý nhằm hạ giá thành, nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm để có được hiệu quả tổng hợp cao. Thực hiện sắp xếp, đổi mới nông, lâm trường quốc doanh theo Nghị quyết mới của Bộ Chính trị. Chính phủ có chương trình hành động và chỉ đạo thực hiện có hiệu quả Nghị quyết, tạo chuyển biến mạnh trong lĩnh vực này. Các bộ, ngành, địa phương, đơn vị có nông, lâm trường xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án sắp xếp, đổi mới nông lâm trường quốc doanh trực thuộc.

Các giải pháp chủ yếu được xác định nhằm thực hiện các nhiệm vụ nêu trên là: các ngành, các cấp tiếp tục quán triệt sâu sắc các Nghị quyết của Đảng và các Kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, tạo ra sự nhất trí cao trong toàn hệ thống chính trị và xã hội về quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đẩy mạnh tái cơ cấu, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với công tác tái cơ cấu, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Tiếp tục khẩn trương ban hành các cơ chế, chính sách.

Các Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước căn cứ tiêu chí, danh mục phân loại doanh nghiệp nhà nước mới ban hành, tiếp tục rà soát, bổ sung những doanh nghiệp Nhà nước không cần nắm giữ vào diện thực hiện tái cơ cấu, cổ phần hóa và chỉ đạo tổ chức thực hiện nếu có điều kiện.

Thực hiện các giải pháp đột phá để cổ phần hóa 432 doanh nghiệp như nhiệm vụ đã đề ra còn lại cho 2 năm 2014-2015. Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, địa phương theo thẩm quyền phê duyệt và có quyết định chuyển thành công ty cổ phần tất cả các doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa đã phê duyệt và chỉ đạo kiểm tra, giám sát chặt chẽ, bảo đảm thực hiện theo đúng tiến độ. Bộ Tài chính, Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển doanh nghiệp chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn; phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xử lý những khó khăn, vướng mắc, với lộ trình phù hợp, chặt chẽ, khả thi để các Bộ quản lý ngành, địa phương trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt các phương án cổ phần hóa các tổng công ty nhà nước. Tiếp tục thực hiện chính sách đối với lao động dôi dư và cơ chế, chính sách xử lý nợ khi thực hiện tái cơ cấu, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước…

Phát biểu kết luận Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định, trong bối cảnh khó khăn do tác động của khủng hoảng và suy thoái kinh tế toàn cầu, song với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, đất nước ta đã đạt được những thành tựu trên các lĩnh vực. Nổi bật là kinh tế vĩ mô chuyển biến tích cực, lạm phát được kiểm soát theo mục tiêu, xuất khẩu tăng, dự trữ ngoại tệ quốc gia tăng cao nhất từ trước tới nay, duy trì được tốc độ tăng trưởng ở mức hợp lý, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, an sinh xã hội được đảm bảo... Những thành tựu đó có đóng góp quan trọng của các doanh nghiệp Nhà nước - Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng khẳng định, trong những năm qua, doanh nghiệp Nhà nước đã thực sự là lực lượng vật chất quan trọng và là công cụ để Nhà nước điều tiết nền kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần thúc đẩy tăng trưởng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp Nhà nước cũng đã phát huy vai trò tích cực đi đầu trong xây dựng và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và đưa công nghệ mới vào phát triển sản xuất kinh doanh, nhất là các lĩnh vực dầu khí, viễn thông, giao thông, xây dựng, hóa chất...

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ rõ những hạn chế, yếu kém mà doanh nghiệp Nhà nước cần sớm khắc phục trong thời gian tới, trong đó nổi lên là những kết quả mà doanh nghiệp Nhà nước đạt được còn chưa tương xứng với lợi thế, nguồn lực nắm giữ ; tái cơ cơ cấu doanh nghiệp nhà nước còn chậm; k ết quả sắp xếp, cổ phần hóa chưa đáp ứng yêu cầu ; việc rút vốn, thoái vốn ngoài ngành chậm... Trên tinh thần này, Thủ tướng nêu rõ tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của Chính phủ trong năm 2014-2015, đòi hỏi cả hệ thống chính trị, các ngành, các địa phương, các doanh nghiệp phải thống nhất hành động với quyết tâm cao để hoàn thành thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra.

Chỉ đạo những nhiệm vụ cụ thể trong cơ cấu tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước từ nay tới năm 2015, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu kiên quyết thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước theo đề án được duyệt mà trọng tâm là cổ phần hóa doanh nghiệp, tái cơ cấu là để doanh nghiệp nhà nước hoạt động hiệu quả hơn, làm tốt hơn vai trò của mình; đồng thời thoái vốn đầu tư ngoài ngành và bán phần vốn mà Nhà nước không cần nắm giữ theo nguyên tắc thị trường và tập trung nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp.

Trong cổ phần hóa doanh nghiệp, Thủ tướng chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương phải làm quyết liệt, hiệu quả việc cổ phần hóa 432 doanh nghiệp theo kế hoạch trong 2 năm 2014-2015. Đồng thời tiếp tục rà soát, bổ sung thêm các doanh nghiệp nhà nước cần phải cổ phần hóa theo hướng giảm mạnh hơn doanh nghiệp 100% vốn nhà nước và giảm mạnh doanh nghiệp nhà nước giữ cổ phần chi phối.

Việc thoái vốn đầu tư ngoài ngành, bán phần vốn Nhà nước không cần nắm giữ , Thủ tướng lưu ý cần có biện pháp quyết liệt và có bài bản, có lộ trình thực hiện rõ ràng; thực hiện nguyên tắc bán theo giá thị trường, nhất là đối với các khoản đầu tư không hiệu quả cần xây dựng phương án cụ thể, chặt chẽ, khả thi; phân loại rõ từng khoản vốn mà doanh nghiệp nhà nước đầu tư ra ngoài ngành. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cũng yêu cầu các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành tăng cường phối hợp nhằm xử lý kịp thời, dứt điểm các vướng mắc nảy sinh trong quá trình sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Thủ tướng giao Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh hàng tháng giao ban về lĩnh vực này để tháo gỡ ngay các vướng mắc cụ thể phát sinh trong quá trình thực hiện.

Thủ tướng cũng lưu ý các Bộ, ngành và địa phương cần phân định rõ nhiệm vụ công ích, nhiệm vụ chính trị và kinh doanh của các doanh nghiệp nhà nước; nghiên cứu đề xuất mức lương hợp lý cũng như kiểm soát chặt chẽ việc tuyển chọn lao động trong doanh nghiệp nhà nước. Hoàn thiện cơ chế thực hiện quyền chủ sở hữu nhà nước và đại diện chủ sở hữu nhà nước tại doanh nghiệp .

Thủ tướng cho biết, Chính phủ sẽ ban hành Nghị quyết về một số giải pháp đẩy mạnh sắp xếp, cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp giai đoạn 2013-2015; Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước đến năm 2015 và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về ban hành tiêu chí, danh mục phân loại doanh nghiệp nhà nước. Đây là cơ sở pháp lý với các cơ chế, chính sách thuận lợi hơn nhằm tháo gỡ khó khăn vướng mắc để tiếp tục thực hiện hiệu quả tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước trong thời gian tới .

Cùng với cổ phần hóa, thoái vốn đầu tư ngoài ngành và bán phần vốn mà Nhà nước không cần nắm giữ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị lãnh đạo các doanh nghiệp cần đặc biệt quan tâm nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp từ sử dụng vốn, sản xuất kinh doanh, quản lý lao động và công tác cán bộ, gắn với công khai , minh bạch kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị .

Thảo luận tại Hội nghị, các đại biểu kiến nghị Chính phủ và các Bộ, ngành chức năng sớm ban hành các quy định về quản lý, kiểm tra, giám sát tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước; giám sát, kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật; giám sát, kiểm tra việc thực hiện chiến lược, kế hoạch; số lượng, bổ nhiệm, thi tuyển cán bộ quản lý chủ chốt; hoạt động của người địa diện theo ủy quyền đối với phần vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp...

Các đại biểu cũng kiến nghị, các Bộ, ngành chức năng chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn; phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xử lý những khó khăn, vướng mắc, với lộ trình phù hợp, chặt chẽ, khả thi để các Bộ quản lý ngành, địa phương trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt các phương án cổ phần hóa các Tổng công ty Nhà nước…