Bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin của công dân

    Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội Khóa XIII, ngày 11-11, Quốc hội làm việc tại Hội trường nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật tiếp cận thông tin.

 

    Tờ trình về dự án Luật tiếp cận thông tin nêu rõ, quyền tiếp cận thông tin là một trong các quyền cơ bản của con người, của công dân thuộc nhóm quyền dân sự - chính trị đã được ghi nhận trong Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền của Liên Hợp Quốc năm 1948, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 mà Việt Nam là thành viên. Quyền tiếp cận thông tin tiếp tục được khẳng định trong nhiều điều ước quốc tế. Ở nước ta, Hiến pháp năm 1992 lần đầu tiên xác định quyền được thông tin là quyền cơ bản của công dân. Cụ thể hóa Hiến pháp, trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật có quy định về thực hiện và bảo đảm thực hiện quyền được thông tin của công dân trong một số lĩnh vực, góp phần xây dựng một xã hội cởi mở hơn về thông tin. 

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý

    Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, thực tiễn thực hiện quyền được thông tin và pháp luật về quyền được thông tin của công dân ở nước ta thời gian qua còn có những vướng mắc, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của tình hình mới. Cụ thể là pháp luật hiện hành quy định chưa đầy đủ, chưa chặt chẽ và chưa thống nhất về bảo đảm quyền được thông tin của công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 1992 và quyền tiếp cận thông tin của công dân theo tinh thần Hiến pháp năm 2013. Trong khi đó, trên bình diện quốc tế cũng như ở phạm vi quốc gia, quyền tiếp cận thông tin ngày càng được công nhận rộng rãi. Do đó, việc xây dựng và ban hành Luật tiếp cận thông tin là rất cần thiết. Việc bảo đảm thực hiện quyền tiếp cận thông tin với tư cách là quyền cơ bản của công dân có ý nghĩa làm tiền đề, điều kiện cho việc thực hiện các quyền tự do dân chủ khác của con người, của công dân mà Hiến pháp năm 2013 đã quy định như quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, quyền bầu cử, ứng cử, quyền biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân, quyền khiếu nại, quyền tố cáo, quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí… Dự thảo Luật gồm 5 chương, 34 điều.

 

    Trình bày Báo cáo thẩm tra dự án Luật Tiếp cận thông tin, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho biết, Ủy ban Pháp luật tán thành với sự cần thiết ban hành Luật tiếp cận thông tin nhằm cụ thể hóa và bảo đảm thực hiện quy định của Hiến pháp về quyền tiếp cận thông tin của công dân, tương thích với Tuyên ngôn thế giới về nhân quyền năm 1948, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị năm 1966 mà nước ta là thành viên. 

 

    Ủy ban Pháp luật nhận thấy, việc bảo đảm quyền tiếp cận thông tin có ý nghĩa quan trọng là điều kiện cần thiết để người dân thực hiện quyền làm chủ của mình, qua đó góp phần nâng cao tính minh bạch của chính sách, nâng cao hiệu quả của quản lý nhà nước; tăng cường kiểm tra, giám sát đối với cán bộ, công chức và hoạt động của cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, dự án Luật được xây dựng một mặt nhằm bảo đảm để công dân thực hiện được quyền tiếp cận thông tin theo quy định của Hiến pháp, mặt khác phải bảo đảm không được làm ảnh hưởng đến các quyền chính đáng của cá nhân, cơ quan, tổ chức khác, như quyền về bí mật cá nhân, bí mật kinh doanh, bí mật nhà nước… nhất là trong điều kiện khoa học, kỹ thuật phát triển, thông tin bùng nổ, đa dạng, đa chiều như hiện nay.

 

    Chủ nhiệm Phan Trung Lý nhấn mạnh, để Luật tiếp cận thông tin có tính khả thi thì cần phải làm rõ, giải quyết một cách thỏa đáng các vấn đề về tiếp cận thông tin và thông tin được tiếp cận; người được quyền tiếp cận thông tin; người có trách nhiệm cung cấp thông tin; điều kiện, phương thức, trình tự, thủ tục thực hiện quyền tiếp cận thông tin... Bên cạnh đó, quy định của dự thảo Luật cũng phải được đặt trong điều kiện thực tế của nước ta hiện nay, nhất là những vấn đề liên quan đến cơ sở vật chất, về nguồn nhân lực khi triển khai thực hiện Luật, cũng như yêu cầu về hội nhập quốc tế. Đồng thời, cũng cần nghiên cứu, rà soát để luật hóa một số quy định về tiếp cận thông tin hiện đang được quy định trong các văn bản dưới luật; chú ý các nội dung liên quan đến tiếp cận thông tin đã được quy định trong các luật khác, như Luật phòng, chống tham nhũng, Luật tiếp công dân, Luật khiếu nại, Luật tố cáo, Luật lưu trữ, Luật thư viện, Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật… để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.