Xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị

    Phòng, chống tham nhũng (PCTN) là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị mà trong đó, trước hết thuộc về trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị. Hiệu quả của công tác PCTN phụ thuộc rất lớn vào vai trò, nhận thức, quan điểm, thái độ cũng như hành động của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu của một cơ quan, tổ chức, đơn vị.

 

    Ngày 22-9-2006 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 107/2006/NĐ-CP quy định xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách và ngày 19-12-2013 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 211/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 107/2006/NĐ-CP, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 10-02-2014. Trong bài viết này, xin nêu một số nội dung trong nghị định nói trên:

 

    1. Nguyên tắc xem xét xử lý kỷ luật

 

    Việc xử lý kỷ luật người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý được quy định tại khoản 3 Điều 4 Nghị định số 211/2013/NĐ-CP ngày 19-12-2013 của Chính phủ. Khi xem xét xử lý kỷ luật đối với cán bộ, công chức, viên chức theo đúng quy định của pháp luật hiện hành, cần thực hiện theo các nguyên tắc như: Căn cứ vào sự phân công, phân cấp quản lý trong cơ quan, tổ chức, đơn vị để xác định mức độ chịu trách nhiệm trực tiếp hoặc trách nhiệm liên đới; căn cứ vào mối quan hệ công tác giữa trách nhiệm quản lý của người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu với hành vi tham nhũng của người được phân công phụ trách, quản lý.

 

 

    a. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị là cán bộ, công chức, viên chức và người quản lý doanh nghiệp nhà nước thì bị xử lý kỷ luật bằng một trong những hình thức sau:

- Áp dụng hình thức khiển trách khi

+ Vụ, việc tham nhũng ở mức độ nghiêm trọng. Tức là vụ, việc mà trong đó người có hành vi tham nhũng bị truy tố và xét xử ở mức án từ 03 năm đến 07 năm tù.

+ Xảy ra nhiều vụ, việc tham nhũng ở mức độ ít nghiêm trọng. Tức là vụ, việc mà trong đó người có hành vi tham nhũng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng chỉ bị xử phạt bằng hình thức cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù đến 03 năm.

- Áp dụng hình thức cảnh cáo khi

+ Vụ, việc tham nhũng xảy ra ở mức độ rất nghiêm trọng. Tức là vụ, việc mà trong đó người có hành vi tham nhũng bị truy tố và xét xử ở mức án từ 07 năm đến 15 năm tù.

+ Xảy ra nhiều vụ, việc tham nhũng ở mức độ nghiêm trọng. Tức là vụ, việc mà trong đó người có hành vi tham nhũng bị truy tố và xét xử ở mức án từ 03 năm đến 07 năm tù.

- Áp dụng hình thức cách chức khi

+ Vụ, việc tham nhũng xảy ra ở mức độ đặc biệt nghiêm trọng. Tức là vụ, việc mà trong đó người có hành vi tham nhũng bị truy tố và xét xử ở mức án từ 15 năm tù trở lên, tù chung thân hoặc tử hình.

+ Xảy ra nhiều vụ, việc tham nhũng ở mức độ rất nghiêm trọng. Tức là vụ, việc mà trong đó người có hành vi tham nhũng bị truy tố và xét xử ở mức án từ 07 năm đến 15 năm tù.

 

    b. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội thì bị xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật hiện hành và điều lệ của tổ chức đó. 

 

    c. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, đơn vị là sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp trong quân đội nhân dân và công an nhân dân thì bị xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật hiện hành đối với sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp trong quân đội và công an nhân dân.

 

 

    a. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị được loại trừ trách nhiệm trong trường hợp họ không thể biết hoặc đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết nhằm phòng ngừa, ngăn chặn hành vi tham nhũng hoặc họ đã chủ động phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

 

    b. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách và bị xử lý kỷ luật bằng hình thức khiển trách, nếu trước đó đã tự nguyện xin từ chức và đã được cấp có thẩm quyền chấp thuận thì được miễn xử lý kỷ luật.

 

    c. Người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách được giảm nhẹ một mức kỷ luật thuộc một trong các trường hợp sau:

- Đã có đơn xin từ chức và đã được cấp có thẩm quyền chấp thuận.

- Đã thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn, khắc phục hậu quả của hành vi tham nhũng.

- Đã xử lý nghiêm minh, báo cáo kịp thời với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền về hành vi tham nhũng.

 

    d. Người đứng đầu, cấp phó của người  đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách, nếu không thực hiện các biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn, khắc phục hậu quả của hành vi tham nhũng hoặc nếu phát hiện hành vi tham nhũng mà không xử lý nghiêm minh, không báo cáo kịp thời với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thì phải tăng nặng một mức kỷ luật.

 

 

    Trong thời hạn 30 ngày làm việc, kể từ ngày có kết luận, báo cáo chính thức của cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại khoản 4 Điều 55 của Luật PCTN về vụ việc, vụ án tham nhũng hoặc từ ngày bản án về tham nhũng có hiệu lực pháp luật, người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp có trách nhiệm xem xét xử lý kỷ luật hoặc báo cáo để cấp có thẩm quyền xem xét xử lý kỷ luật đối với người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm trực tiếp hoặc trách nhiệm liên đới để xảy ra tham nhũng. 

 

 

    a. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng quyết định thành lập Hội đồng kỷ luật để xem xét xử lý kỷ luật đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng.

 

    b. Thành phần Hội đồng kỷ luật gồm:

- Chủ tịch Hội đồng là người đứng đầu hoặc cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng.

- Một ủy viên là đại diện Đảng ủy cấp trên trực tiếp của Đảng ủy cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng.

- Một ủy viên là đại diện lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng (trong trường hợp ủy viên đó không liên quan đến vụ, việc tham nhũng).

- Một ủy viên là đại diện Ban Chấp hành Công đoàn của cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng.

- Một ủy viên kiêm Thư ký Hội đồng là người phụ trách bộ phận tham mưu về công tác tổ chức, cán bộ của cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp trên trực tiếp của cơ quan, tổ chức, đơn vị để xảy ra tham nhũng.

 

    c. Hội đồng kỷ luật làm việc theo chế độ tập thể, biểu quyết theo đa số bằng phiếu kín. Hội đồng kỷ luật chỉ họp khi có đầy đủ các thành viên Hội đồng. Theo kết quả tổng hợp của Thanh tra Chính phủ, năm 2013 có 41 trường hợp người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị bị xử lý kỷ luật do để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách. Trong đó, có 04 trường hợp bị xử lý hình sự, 33 trường hợp bị xử lý hành chính, 04 trường hợp khác đang được các cơ quan có thẩm quyền xem xét xử lý. Tuy nhiên, kết quả xử lý trách nhiệm người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị khi để xảy ra tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị do mình quản lý, phụ trách chưa đạt yêu cầu. Thực tế cho thấy, khi tham nhũng được phát hiện, hầu như không ai dám đứng ra nhận trách nhiệm; khi thì người đứng đầu, lúc thì là cấp phó của người đứng đầu, ai cũng cho rằng mình là người ngoài cuộc, đổ lỗi cho nhau. Nhiều trường hợp, người có thẩm quyền còn nể nang, né tránh, trong việc xử lý kỷ luật đối với người đứng đầu để xảy ra tham nhũng. Nhiều đơn vị tham nhũng xảy ra ở mức độ nghiêm trọng, nhưng chỉ vì sợ mất uy tín cá nhân, mất điểm thi đua của đơn vị mình, đã không xử lý nghiêm minh, không báo cáo kịp thời với cơ quan có thẩm quyền để xử lý, hậu quả là tham nhũng đã xảy ra nhiều lần và có tổ chức. Nhiều nơi còn có tình trạng nhầm lẫn giữa việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng với việc xử lý người đứng đầu đã trực tiếp thực hiện hành vi tham nhũng.

Phạm Mạnh Khải 
(Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ)