Hội thảo về trách nhiệm hình sự của pháp nhân

(BNCTW) - Ngày 27-28/11, trong khuôn khổ hoạt động năm 2014 của Dự án “Tăng cường tiếp cận công lý và bảo vệ quyền tại Việt Nam”, Bộ Tư pháp tổ chức Hội thảo Tham vấn dự thảo Báo cáo nghiên cứu đề xuất quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân phục vụ cho việc xây dựng Dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi).

Với quan niệm tội phạm không chỉ là hành vi mang tính nguy hiểm cho xã hội mà còn phải gắn với thái độ chủ quan (yếu tố lỗi) của người thực hiện hành vi nên Bộ luật hình sự (BLHS) năm 1999 chỉ quy định việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân mà không quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân. Tuy nhiên, trong bối cảnh và điều kiện phát triển của nước ta hiện nay, quan điểm này bộc lộ nhiều điểm hạn chế cả về mặt lý luận và thực tiễn.

Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước mà trọng tâm là đổi mới về kinh tế, Việt Nam đã có những bước phát triển quan trọng, từng bước hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Cùng với nền kinh tế thị trường, các tổ chức kinh tế, doanh nghiệp ngày càng mở rộng và phát triển với quy mô lớn, đòi hỏi phải có khung pháp luật phù hợp điều chỉnh đối với các hoạt động của các tổ chức, doanh nghiệp. Trên thực tế, nhiều tổ chức, doanh nghiệp (pháp nhân) vì chạy theo lợi nhuận đã bất chấp sự an toàn, tính mạng, sức khỏe của cộng đồng thực hiện nhiều hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế như đầu cơ, trốn thuế, kinh doanh trái phép, buôn lậu hoặc vi phạm các quy định về hoạt động ngân hàng, chứng khoán, môi trường, bảo hộ lao động. Đối với các vi phạm này, cách xử lý là áp dụng các chế tài xử lý vi phạm hành chính đối với pháp nhân, bồi thường dân sự, đồng thời trong một số trường hợp xem xét xử lý hình sự đối với các cá nhân có liên quan. Tuy nhiên, việc xử lý này bộc lộ nhiều điểm hạn chế.

Tại hội thảo, các đại biểu tập trung phát biểu vào một số vấn đề như: Sự cần thiết của việc quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân; cơ sở và nguyên tắc trách nhiệm hình sự của pháp nhân; loại pháp nhân phải chịu trách nhiệm hình sự và loại tội phạm mà pháp nhân phải chịu trách nhiệm hình sự; điều kiện áp dụng trách nhiệm hình sự của pháp nhân; chế tài hình phạt đối với pháp nhân (hình phạt chính, hình phạt bổ sung, tổng hợp hình phạt).