Công tác cán bộ - những vấn đề đặt ra trong Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII)

 

    Thực tiễn 10 năm quan cho thấy sự cần thiết tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy cả tổng thể và cụ thể. Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) nêu rõ: “Mô hình tổng thể về tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị chưa được hoàn thiện, một số bộ phận, lĩnh vực chưa phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của thời kỳ mới”⁽³⁾. Bộ phận, lĩnh vực nào chưa hoàn thiện cần phân tích rõ và có giải pháp cụ thể để hoàn thiện trên cơ sở làm rõ chức năng, nhiệm vụ, phương thức hoạt động và phân công, bố trí cán bộ phù hợp.

 

    Vấn đề sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị hiện nay không chỉ ở mô hình tổng thể, mà là sắp xếp bên trong của mỗi cơ quan, tổ chức. Phát biểu khai mạc Hội nghị Trung ương 6 (khóa XII), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh việc sắp xếp bộ máy bảo đảm tính đổi mới, tổng thể, hệ thống, đồng bộ, liên thông; kết hợp hài hòa giữa kế thừa, ổn định với đổi mới, phát triển; không nôn nóng từ cực này nhảy sang cực khác. Các giải pháp phải phù hợp, khả thi, có lộ trình, bước đi vững chắc, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài. Giải quyết vấn đề đặt ra của toàn hệ thống chính trị, “nhất là tổ chức bộ máy bên trong từng cơ quan, đơn vị”⁽⁴⁾.

 

    Trên thực tế, sắp xếp tổ chức bộ máy bên trong từng cơ quan, đơn vị là việc rất khó, phức tạp và nhạy cảm, liên quan đến quyền lợi, tâm tư, tình cảm của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Công việc này gắn trực tiếp với tinh giản biên chế, bố trí cán bộ, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Sự cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối cũng bộc lộ rõ. Nhiều bộ số đầu mối thuộc bộ lên tới trên 40 (vụ, cục, tổng cục). Có bộ có tới 5 hoặc 7 tổng cục. Số tổng cục của các bộ là 42. Trong tổng cục lại có vụ, cục. Trong cục, vụ lại rất nhiều phòng. Ở địa phương, cấp sở có nhiều phòng. Cơ cấu tổ chức bộ máy bên trong các cơ quan, đơn vị như vậy dẫn tới tình trạng không ít cơ quan đơn vị cán bộ lãnh đạo nhiều hơn cán bộ, chuyên viên, nhân viên, nhiều lãnh đạo cấp phó, bổ nhiệm cấp “hàm” ở các cơ quan Trung ương. Tình trạng đó đương nhiên làm cho biên chế tăng lên. Hai năm vừa qua, thực hiện chủ trương tinh giản biên chế, song biên chế vẫn tăng thêm 96.000 người (mục tiêu phải giảm 145.000 người). Cứ 5 cán bộ, công chức có một cán bộ cấp phó, vẫn có cơ quan không đủ cán bộ cấp phó để đi họp, 23 công dân phải nuôi một công chức (theo báo cáo của Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính tại Hội nghị triển khai Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII), cuối tháng 11-2017). Nghị quyết Trung ương nêu rõ:   “Tuy đã quan tâm đầu tư nhiều cho kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ quản lý nhưng hiệu quả tác động vào việc tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động và tinh giản biên chế chưa tương xứng. Số người hưởng lương, phụ cấp từ ngân sách nhà nước rất lớn, nhất là ở các đơn vị sự nghiệp công lập, người hoạt động không chuyên trách cấp xã và ở thôn, tổ dân phố; chính sách tiền lương còn bất cập”⁽⁵⁾.

 

    Hiện nay, có khoảng 4 triệu người hưởng lương phụ cấp từ ngân sách nhà nước, trong đó có 2,45 triệu viên chức thuộc hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập. Vẫn còn nhiều xã không đủ tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và số dân (xã phải trên 8 nghìn dân) cần sáp nhập để giảm đơn vị hành chính cấp cơ sở.

 

    Rõ ràng là tổ chức bộ máy tinh gọn với biên chế thích hợp và bố trí đúng cán bộ lãnh đạo quản lý chắc chắn sẽ nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, quản lý. Vì vậy, phải hành động tích cực từ cấp Trung ương đến địa phương và cơ sở thực hiện Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII). Nắm vững các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu trước mắt và lâu dài mà Trung ương đã đề ra. Trên thực tế, đã có những khởi động tích cực về sắp xếp bộ máy và tinh giản biên chế. Bộ Công thương thu gọn còn hơn 30 đầu mối trực thuộc Bộ. Có hai Bộ là Bộ Công thương và Bộ Nội vụ có giảm biên chế. Ban Tổ chức Trung ương tổ chức thi tuyển Vụ trưởng. Bộ Nội vụ tổ chức thi tuyển Vụ phó. Tỉnh Quảng Ninh thí điểm có hiệu quả việc sáp nhập các cơ quan Đảng và chính quyền cấp huyện có cùng chức năng, nhiệm vụ. Bí thư cấp ủy kiêm Chủ tịch UBND cấp huyện, xã. Một số địa phương đã thí điểm Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch UBND xã nhưng cũng không ít xã không duy trì được lâu, do trình độ cán bộ hạn chế hoặc lạm quyền. Những việc đã làm đó rất cần được tổng kết để hoàn thiện để tìm ra mô hình thích hợp.

 

    Cần chú ý mục tiêu cụ thể mà Trung ương đã đề ra đến năm 2021, “Cơ bản hoàn thành việc sắp xếp, kiện toàn một số tổ chức và các đầu mối bên trong của từng tổ chức theo hướng giảm đầu mối, giảm tối đa cấp trung gian, giảm cấp phó”. “Sắp xếp thu gọn hợp lý các đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và giảm số lượng thôn, tổ dân phố”. “Giảm tối thiểu 10% biên chế so với năm 2015”⁽⁶⁾.

 

    Trong những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) đề ra có rất nhiều điểm liên quan tới công tác cán bộ. Với hệ thống tổ chức của Đảng, Nghị quyết nêu rõ: “Nghiên cứu, xây dựng quy định về tiêu chuẩn, cơ cấu, số lượng, điều kiện, quy trình hợp lý để lựa chọn cấp ủy viên, ủy viên ban thường vụ cấp ủy các cấp”⁽⁷⁾. Đối với hệ thống tổ chức của Nhà nước ở Trung ương: “Thực hiện tăng tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách theo mục tiêu đã đề ra; nghiên cứu việc giảm hợp lý số lượng đại biểu Quốc hội kiêm nhiệm công tác ở các cơ quan hành pháp. Quy định số lượng với tỷ lệ hợp lý giữa lãnh đạo, ủy viên thường trực, ủy viên chuyên trách của Hội đồng Dân tộc và các ủy ban của Quốc hội theo hướng giảm số lượng cấp phó và ủy viên thường trực. Sắp xếp, cơ cấu lại tổ chức bên trong của Văn phòng Quốc hội theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu quả”⁽⁸⁾. “Các bộ, ngành, cơ quan thuộc Chính phủ chủ động rà soát, sắp xếp, tinh gọn đầu mối bên trong, giảm cơ bản số lượng tổng cục, cục, vụ, phòng; không thành lập tổ chức mới, không thành lập phòng trong vụ, trường hợp đặc biệt do cấp có thẩm quyền quyết định”⁽⁹⁾.

 

    Với chính quyền địa phương cần có “quy định khung số lượng cán bộ, công chức cấp xã cho phù hợp theo hướng xác định rõ vị trí việc làm, tiêu chuẩn chức danh, đặc thù của địa phương và bảo đảm giảm biên chế”. Với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị xã hội, “Tinh giản biên chế, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ chuyên trách các cấp, gắn với đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách nhà nước và quản lý tài chính”.

 

    Việc tiếp tục đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đòi hỏi phải thực hiện tốt hơn công tác cán bộ. Tổ chức bộ máy dù hoàn thiện nhưng nếu không có đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất đạo đức, trí tuệ, năng lực và tinh thần trách nhiệm thì tổ chức bộ máy cũng khó hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Vì vậy, phải thực hiện tốt hơn việc đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ, thực hiện tốt chính sách cán bộ gắn với việc mỗi cán bộ, đảng viên tự nâng cao trình độ, rèn luyện để hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao. Đề cao trách nhiệm của các tổ chức Đảng, cấp ủy, chính quyền, tổ chức Mặt trận, đoàn thể các cấp đồng thời nâng cao trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên. Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XII) nhấn mạnh: “Làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên về đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy, tinh giản biên chế; tăng cường tuyên truyền, vận động, thuyết phục, tạo sự thống nhất cao trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội, không để các thế lực thù địch, các phần tử xấu lợi dụng xuyên tạc, chống phá, chia rẽ nội bộ”⁽¹⁰⁾.

 

    Mục tiêu cao nhất nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và chất lượng hoạt động của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, phát huy quyền làm chủ của nhân dân phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế, phát triển đất nước nhanh và bền vững.