Trong chương trình làm việc Phiên họp thứ 26, dưới sự điều khiển của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến lần 2 về một số vấn đề còn ý kiến khác nhau của dự án Luật phòng, chống tham nhũng (sửa đổi).

Đề xuất 2 phương án xử lý tài sản tăng thêm không giải trình hợp lý về nguồn gốc

Báo cáo một số vấn đề lớn về dự án Luật phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, nhiều ý kiến Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với phương án 1 là thu thuế thu nhập cá nhân. Đồng thời, sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân để bổ sung loại thu nhập này là thu nhập chịu thuế; một số ý kiến đề nghị cân nhắc mức thuế bảo đảm phù hợp với thực tiễn. Có ý kiến đề nghị giao cho Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân mà không dùng Luật này để sửa đổi Luật thuế thu nhập cá nhân. Một số ý kiến tán thành với phương án 2 của dự thảo Luật là xử phạt hành chính đối với hành vi kê khai không trung thực, không minh bạch trong giải trình nguồn gốc tài sản, thu nhập. Nhiều ý kiến ĐBQH đề nghị xác lập quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc (phương án 3) theo thủ tục tố tụng dân sự tại Tòa án.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu phát biểu tại phiên họp

Qua xem xét từng phương án, về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc Ủy ban Tư pháp và Cơ quan trình dự án đề nghị UBTVQH báo cáo cấp có thẩm quyền cho ý kiến về 2 phương án. Theo đó, phương án 1: Tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thì thuộc sở hữu của Nhà nước. Việc xác lập quyền sở hữu đối với tài sản, thu nhập này do Tòa án quyết định. Khi kết luận có tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thì trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày ban hành Kết luận xác minh, Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập có trách nhiệm: Nếu người có nghĩa vụ kê khai đồng ý bằng văn bản với Kết luận xác minh tài sản, thu nhập thì Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập đề nghị Tòa án có thẩm quyền để xem xét, quyết định công nhận quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc, Tòa án xem xét, quyết định công nhận quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập này theo trình tự, thủ tục giải quyết việc dân sự. Nếu người có nghĩa vụ kê khai không đồng ý với Kết luận xác minh tài sản, thu nhập thì Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập khởi kiện vụ án dân sự yêu cầu Tòa án có thẩm quyền xem xét, quyết định xác lập quyền sở hữu của Nhà nước đối với tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc…

Phương án 2 quy định, trường hợp kết luận có tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc thì trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày ban hành Kết luận xác minh, Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập có trách nhiệm chuyển vụ việc sang Cơ quan điều tra có thẩm quyền xử lý nếu Kết luận tài sản, thu nhập tăng thêm có dấu hiệu do phạm tội mà có; chuyển vụ việc sang cơ quan xử phạt vi phạm hành chính có thẩm quyền xử lý nếu Kết luận tài sản, thu nhập tăng thêm có dấu hiệu do vi phạm hành chính mà có. Trong trường hợp chưa có căn cứ xác định tài sản, thu nhập tăng thêm do phạm tội, vi phạm hành chính mà có thì chuyển vụ việc sang cơ quan quản lý thuế có thẩm quyền yêu cầu thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế. Việc thu thuế quy định tại điểm c khoản 1 Điều này không loại trừ việc xử lý vi phạm pháp luật, xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản đối với người có nghĩa vụ kê khai, nếu các cơ quan có thẩm quyền trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, vụ việc hành chính mà chứng minh được tài sản, thu nhập không giải trình hợp lý về nguồn gốc có được hoặc có nguồn gốc từ hành vi phạm tội, vi phạm hành chính…

Băn khoăn lựa chọn phương án xử lý

Do đây là vấn đề mới, nên trong quá trình thảo luận về các phương án vẫn còn ý kiến khác nhau. Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, luật pháp và những vấn đề liên quan đến phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phải chặt chẽ. Thực tế, phòng, chống tham nhũng của các nước rất tích cực, nhưng có công cụ rất quan trọng đó là công cụ thuế, quản lý thuế rất chặt. Tất cả khoản thu nhập của công dân đều được kê khai rất đầy đủ. Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển nêu quan điểm, luật không cần phân biệt là thu nhập đó là thu nhập hợp pháp hay bất hợp pháp, mà cứ có thu nhập là phải nộp thuế. Còn việc thu nhập bất hợp pháp thì chứng minh sau, xử lý sau. Nếu trốn thuế thì có hành vi xử phạt, nếu trốn thuế ở mức nặng có thể áp dụng hình sự. Trên cơ sở đó, cần củng cố lại hệ thống thuế. Cơ quan thuế kiểm soát và thậm chí có bộ phận điều tra về thuế. Tất cả công dân, không phân biệt người dân, công chức, viên chức đều phải kê khai thuế thu nhập. Đồng thời, thực hiện kiểm soát qua việc thanh toán không dùng tiền mặt. Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nêu quan điểm, không đồng tình cả 3 phương án vì các phương án này chưa hợp lý và chưa có cơ sở.

Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho rằng, phương án tố tụng dân sự tại tòa là văn minh nhưng sẽ khó khăn vì xuất trình nhiều giấy tờ, chứng cứ. Trưởng Ban Dân nguyện ủng hộ phương án thu thuế.

Tham gia phát biểu tại Phiên họp, Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Thái Học cho rằng, thông qua con đường tố tụng dân sự là phương án có ưu thế hơn so với các phương án khác, vì thể hiện được tính công khai, minh bạch, bảo đảm được quyền lợi của các bên nhưng lại băn khoăn về tính khả thi. Bởi, hiện nay các cơ quan quản lý tài sản, thu nhập là bộ phận tổ chức, thanh tra, là cơ quan tham mưu thì “anh” có dám khẳng định kê khai của lãnh đạo giải trình là không hợp lý không và yêu cầu ra tòa? Nếu quy định cụ thể e rằng sẽ không có vụ nào đưa ra tòa để xem xét việc này. Phó trưởng Ban Nội chính Trung ương cũng không đồng tình với phương án thu thuế vì nếu thu thuế thì chúng ta thừa nhận tài sản không giải trình được là hợp pháp và như thế người dân sẽ không đồng tình. Vì thế, nên chọn phương án xử phạt vi phạm hành chính, phương án này, thể hiện tính nghiêm minh của luật pháp vừa xử phạt được 45% số tài sản không hợp pháp.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm mà người có nghĩa vụ kê khai không giải trình được hợp lý về nguồn gốc, hiện còn nhiều ý kiến khác nhau. Tuy nhiên, qua ý kiến các đại biểu và Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị nên giữ lại 2 phương án là: Giải quyết bằng thủ tục tố tụng dân sự ra tòa và thu thuế. Dù phương án nào trong luật này cần khẳng định thống nhất tài sản do tham nhũng mà có, có nguồn gốc từ tham nhũng thì phải tịch thu 100%, nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý.

                                                                                        Hà An